ن : asll12
ت : دو شنبه 17 ارديبهشت 1403
ز : 19:23 |
+
راهنمای کامل درباره افسردگی
نگرانی‌های مالی، تنش در روابط خانوادگی و عدم برقراری ارتباط صحیح با همکاران و موارد نظیر آن باعث تغییر خلق و خوی و ایجاد غم و اندوه می‌شود. غم و اندوه و بی‌انگیزگی به انجام امور مختلف یک واکنش طبیعی است اما وقتی این علائم به مدت طولانی ادامه پیدا کند، باید علائم اختلال افسردگی به طور دقیق بررسی شود. در این مطلب قصد داریم اطلاعات کامل و دقیقی درباره علائم و نشانه‌های افسردگی، راه‌های تشخیص و درمان آن بیان کنیم. برای کسب اطلاعات دقیق تا پایان این مطلب همراه ما باشید. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر روانشناس و دکتر روانپزشک مراجعه کنید.
سن ابتلا به نشانه های افسردگی
اختلال افسردگی محدودیت سنی ندارد و همه افراد متناسب با شرایط سختی که در زندگی تجربه می‌کنند، ممکن است درگیر افسردگی خفیف تا شدید شوند. همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که علائم افسردگی در یک گروه سنی خاص به شکل ثابت بروز نمی‌کند و برای هر فرد متناسب با تنش‌هایی است که فرد در معرض آن قرار دارد. با اینکه اختلال افسردگی در تمام سنین بروز می‌کند، اما بیشترین شیوع افسردگی در دوران بزرگسالی است. زیرا بزرگسالان در معرض فشارها و آسیب‌های محیط کار، تنش در روابط خاانوادگی و فشارهای مالی هستند. ممکن است افسردگی به صورت تکراری و مزمن رخ دهد یا در مواقع معینی از زندگی مانند پس از تجربه رویدادهای استرس‌زا شروع شود. البته در دوران نوجوانی هم به دلیل تغییرات هورمونی، فشارهای اجتماعی و تغییرات شخصیتی احتمال بروز نشانه‌های افسردگی زیاد است. سالمندان هم به دلیل تغییر سبک زندگی، کم تحرکی و تنها ماندن درگیر افسردگی می‌شوند. در هر حال باید به این نکته دقت داشته باشید که اهمیت تشخیص به موقع و درمان مناسب افسردگی بیشتر از سن ابتلا در بهبودی فرد تاثیر دارد.
آیا کودکان هم افسرده می‌شوند؟
همانطور که پیش از این گفتیم سن عامل محدودیت کننده ابتلا به افسردگی نیست و هر کسی متناسب با شرایط زندگی ممکن است درگیر این اختلال شود. برخی از افراد گمان می‌کنند کودکان درگیر تنش و نزاع نیستند و لازم نیست بار مشکلات اقتصادی را به دوش بکشند، به همین دلیل در معرض ابتلا به افسردگی قرار ندارند. اما واقعیت این است که کودکان برای ابراز احساسات و خواسته‌های خود راه‌های مختلفی پیش می‌گیرند. با توجه به اینکه اکثر کودکان پرانرژی هستند، به طور معمول بازی‌های پر سر و صدا و شیطنت را انتخاب می‌کنند. پس بیشترین دلیل بروز اختلال افسردگی در کودکان منع آنها از بازی کردن است. به طور معمول کودکانی که بیشترین فشار را از سوی والدین یا معلمان تحمل می‌کنند هم نشانه‌های اختلال افسردگی را تجربه می‌کنند. سایر عواملی که ممکن است منجر به بروز نشانه‌های افسردگی در کودکان شود شامل موارد زیر است.
- مرگ والدین یا اطرافیان
- طلاق
- مسافرت‌های طولانی یا مهاجرت
- بیماری
نشانه‌های افسردگی در کودکان ممکن است با نشانه‌های افسردگی بزرگسالان تفاوت‌هایی داشته باشد. مهمترین نشانه‌های افسردگی کودکان شامل موارد زیر است.
اختلال افسردگی کودکان باعث می‌شود کودکان خشمگین و عصبانی باشند، تمرکز پایینی داشته باشند، سرخورده و بی‌اشتها شوند یا علاقه کمتری به فعالیت‌های قبلی داشته باشند.
کودکان مبتلا به افسردگی ممکن است دچار مشکلات خواب مانند بیدار شدن زود هنگام، دشواری در خوابیدن یا خواب زیاد شوند.
برخی از کودکان درگیر افسردگی میلی به غذاخوردن ندارند یا اشتهای زیادی دارند و درگیر اضافه وزن می‌شوند.
- افکار منفی و احساسات ناراحتی
یکی دیگر از نشانه‌های اختلال افسردگی کودکان اضطراب، ناراحتی، ناامیدی و بی‌اعتمادی است که معمولا در نتیجه رفتار بزرگسالان و مراقبان است.
انواع افسردگی کدام است؟
مطابق اطلاعات راهنمای آماری تشخیصی اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM-5) اختلالات افسردگی چند دسته و به شرح زیر هستند.
1. افسردگی بالینی
افسردگی بالینی Clinical Depression یک اختلال روانی است که باعث تأثیرات منفی و مداوم بر روحیه، احساسات و فعالیت‌های روزمره فرد می‌شود. این اختلال اغلب با علائم متعددی مانند کاهش انرژی، افسردگی عمیق، کاهش علاقه به انجام فعالیت‌های روزمره، اختلالات خواب و اشتها، بروز افکار منفی و احساسات بی‌ارزشی و ناامیدی همراه است. علائم افسردگی بالینی به مدت حداقل دو هفته یا بیشتر بروز می‌کند و توانایی‌های فرد را کاهش می‌دهد و موجب تغییر کیفیت زندگی می‌شود.
2. اختلال افسردگی مداوم
افسردگی مداوم یا مزمن که با نامChronic Depressin شناخته می‌شود، موجب بروز علائم و نشانه‌های افسردگی به مدت طولانی می‌شود. شرایط افسردگی مداوم به طور معمول بدون توقف طولانی‌مدت برای حداقل دو سال ادامه دارد و با نشانه‌های کاهش انرژی و تمایل به فعالیت کمتر، احساس خستگی مداوم، کاهش علاقه به فعالیت‌ها و سرگرمی‌های قبلی، اختلال در خواب و اشتها، کاهش تمرکز و توجه، احساس بی‌ارزشی ، افکار منفی و افکار خودکشی همراه است. افسردگی مزمن تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی و عملکرد روزمره فرد می‌گذارد و باعث می‌شود روابط شخصی، عملکرد تحصیلی یا شغلی، وضعیت جسمانی و روحی فرد تحت تاثیر قرار بگیرد.
3. اختلال تنظیم خلقی مخرب
اختلال تنظیم خلقی مخرب یا Disruptive mood dysregulation disorder که با نام DMDD شناخته می‌شود از سن 10 سالگی در کودکان بروز می‌کند و تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. علائم این اختلال شامل خشم شدید و نامتعادل، عصبانیت زیاد، عدم تحمل ناامیدی، حالت‌های ناراحتی شدید، افزایش حساسیت و انتقادپذیری بیش از حد و عدم توانایی در کنترل و مدیریت احساسات است. افراد مبتلا به اختلال افسردگی تنظیم خلقی مخرب ممکن است برای مدت زمان طولانی در حالت ناراحتی یا خشم باقی بمانند و به سرعت بین حالت‌های مختلف خلقی جابه‌جا شوند. تنظیم خلقی مخرب هم مانند انواع دیگر افسردگی بر روابط فردی، عملکرد تحصیلی، شغلی و کیفیت زندگی فرد تاثیر می‌گذارد و حتی ممکن است با اختلالات دیگر نظیر اختلال نقص توجه یا بیش فعالی همراه شود.
4. افسردگی پیش از قاعدگی یا PMDD
برخی از خانم‌ها سندرم پیش از قاعدگی یا PMS را با علائم و نشانه‌های اختلال نارسایی پیش از قاعدگی Premenstrual Dysphoric Disorder تجربه می‌کنند. به عبارت دیگر خانم‌ها پیش از خونریزی ماهیانه عصبانی و پرخاشگر می‌شوند، استرس و اضطراب زیادی را تجربه می‌کنند، احساس غم و ناراحتی زیادی دارند، بی‌اشتها می‌شوند یا درگیر پرخوری عصبی می‌شوند. در برخی از افراد ممکن است این علائم به قدری شدید باشد که زندگی عادی فرد مختل شود و موجب تنش و نزاع در ارتباط با اطرافیان شود.
5. اختلال افسردگی به دلیل بیماری
اغلب شرایط خاص پزشکی باعث ایجاد تغییراتی در بدن می‌شوند و فرد را برای مدت کوتاهی درگیر علائم افسردگی می‌کند. بیماری‌های مزمن مانند سرطان، بیماری قلبی، دیابت، بیماری‌های نورولوژیک و بیماری‌های التهابی ممکن است منجر به بروز علائم افسردگی شود. حتی برخی از اختلالات روانی مانند اختلال اضطرابی، اختلال فشار روانی، اختلال دوقطبی و اختلال وسواسی-اجباری هم ممکن است با علائم افسردگی همراه شود. در نهایت لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی و اختلالات هورمونی از عوامل دیگری هستند که در بروز اختلال افسردگی تاثیر دارند و روانپزشکان در درمام افسردگی به این موارد توجه دارند.
مهمترین علائم افسردگی چیست؟
برای اینکه بدانیم فردی افسرده است یا خیر باید به علائم و نشانه‌هایی که در رفتار فرد وجود دارد توجه کنیم. علائم اختلال افسردگی در برخی از افراد ضعیف و در برخی دیگر از افراد شدید و ناتوان‌کننده است. به هر حال مهمترین علائم افسردگی در افراد مختلف شامل موارد زیر است.
یکی از مهمترین علائم افسردگی این است که فرد تمایلی به انجام فعالیت‌های قبلی خود ندارد. به طور مثال اگر پیش از این اهل سوارکاری، مطالعه یا موسیقی بوده، در حال حاضر شور و شوقی برای انجام این فعالیت‌ها ندارد.
یکی دیگر از نشانه‌های افسردگی این است که فرد همواره احساس خستگی مداوم دارد و نمی‌تواند برای فعالیت‌های روزمره تلاش کند و اغلب اوقات را به بطالت می‌گذراند.
شایع‌ترین علامت اختلال افسردگی مشکلات در خواب است. این افراد نشانه‌های مختلفی را تجربه می‌کنند، به طور مثال ممکن است خیلی زود بیدار شوند و دیر به خواب بروند یا اینکه برعکس ساعات طولانی خواب باشند و خواب سنگین و بی‌حرکتی داشته باشند.
کاهش یا افزایش شدید در اشتها که با علائم تغییر وزن همراه است، از نشانه‌های دیگر اختلال افسردگی است.
کاهش تمرکز از نشانه‌های دیگر اختلال افسردگی است که باعث می‌شود عملکرد تحصیلی و شغلی فرد تحت تاثیر قرار بگیرد.
- احساس گناهکاری و بی‌ارزشی
کسانی که درگیر افسردگی می‌شوند احساس بی‌ارزشی، خطاکاری و خودانتقادی شدید دارند و ممکن است بدون دلیل خاصی احساس کنند بی‌ارزش هستند یا حضور آنها برای دیگران فایده‌ای ندارد. در واقع این احستسات باعث می‌شود این افراد همواره خود را سرزنش کنند. البته باید دقت داشته باشید این علائم فقط یک چارچوب برای تشخیص اختلال افسردگی است. یعنی در صورتی که 1 یا 2 مورد از این علائم را تجربه می‌کنید، نباید به خود یا اطرافیانتان برچسب بزنید. بلکه این موارد تنها نشانه خطر و تذکرهای جدی هستند که با مشاهده آنها باید به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید تا دلیل بروز این علائم به طور دقیق مورد بررسی قرار بگیرد. 
بیشتر بخوانید:درمان خانگی برای استرس چیست؟
نشانه‌های افسردگی شدید چیست؟
در مواردی که فرد درگیر اختلال افسردگی شدید شود، نشانه‌ها با شدت بیشتری بروز می‌کنند، همچنین فرد احساس درماندگی و پوچی بیشتری می‌کند. افکار منفی و پیش‌بینی‌های تاریک درباره آینده، احساس ناامیدی از زندگی و اقدام برای خودکشی از بارزترین علائم اختلال افسردگی شدید هستند. افرادی که درگیر افسردگی شدید می‌شود میل جنسی بسیار ضعیفی دارند و تمایلی به برقراری رابطه جنسی ندارند. در نهایت باید به این نکته اشاره کنیم که اغلب مبتلایان به افسردگی شدید بی‌قرار و پریشان هستند، طوری که با تکان دادن دست یا پا می‌خواهند خشم و اندوه خود را ابراز کنند.
آیا افسردگی همان ناراحتی و اندوه است؟
یکی از سوالات متداول اغلب افراد درگیر غم و اندوه این است که آیا ناراحتی که همه ما در طول شبانه روز تجربه می‌کنیم همان افسردگی است. به عبارت دیگر چگونه می‌توانیم نشانه‌های افسردگی را از نشانه‌های ناراحتی و اندوه تشخیص دهیم. بهتر است بدانید اندوه و ناراحتی پاسخ‌های طبیعی به فقدان و غمی است که در طول زندگی تجربه می‌کنیم. اغلب افرادی که درگیر این حالت هستند به راحتی نمی‌خندند، از حضور در جمع استقبال نمی‌کنند و سعی می‌کنند تنها باشند یا اینکه دنبال معنای جدیدی در زندگی می‌گردند. بنابراین این حالت اجتناب‌ناپذیر است و هر فردی در زندگی ممکن است بارها و بارها با این حالت مواجه شود. اگرچه اختلال افسردگی همراه با احساس ناراحتی و اندوه است، اما یک وضعیت روانی خاص با پیچیدگی‌های بیشتر از غم و اندوه است. به عبارت دیگر افسردگی با احساس ناراحتی، بی‌ارزشی، ناامیدی و افسردگی شدید و طولانی همراه است. افراد مبتلا به افسردگی ممکن است انگیزه و انرژی خود را از دست دهند و به سختی توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را داشته باشند. همچنین این افراد ممکن است با مشکلات خواب، تغییرات در اشتها، کاهش تمرکز و توجه، خودانتقادی شدید و افکار منفی مواجه شوند. بنابراین، می‌توان گفت که افسردگی یک وضعیت روانی شدیدتر از ناراحتی و اندوه معمولی است. در صورت تجربه این علائم به طور مداوم و تأثیر منفی بر زندگی روزمره بهتر است با یک روانشناس یا روانپزشک باتجریه ملاقات کنید.
مدت زمان دوره‌های افسردگی چقدر است؟
مدت زمان دوره‌های افسردگی متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما آنچه مسلم است اغلب افراد مبتلا به افسردگی دوره‌های عود را تجربه می‌کنند. اغلب موارد افسردگی ممکن است به صورت تکرارشونده و مزمن بروز پیدا کند که در این صورت ممکن است به عنوان افسردگی مزمن شناخته می‌شود. البته در برخی از افراد هم دوره‌های اختلال افسردگی کوتاه و گذرا بروز پیدا می‌کند. بنابراین دوره‌های افسردگی مدت زمان ثابتی ندارد و ممکن است بین چند هفته تا چند ماه یا حتی چند سال بروز کند.. البته برخی از افراد هم فقط یکبار افسردگی را تجربه کنند و بعد از آن به حالت طبیعی خود بازمی‌گردند. تنها نکته مهمی که در دوره‌های زمانی افسردگی لازم است بدانید این است که هر چقدر زودتر برای درمان اقدام کنید، احتمال بهبودی افزایش پیدا می‌کند و می‌توانید از عود مجدد دوره‌های افسردگی پیشگیری کنید. درمان افسردگی چگونه انجام می‌شود؟ خوشبختانه افسردگی از اختلالات روانی است که گزینه‌های متعددی برای درمان آن وجود دارد. موارد زیر مهمترین شیوه‌های درمان افسردگی است.
درمان دارویی اختلال افسردگی
یکی از شیوه‌های اثربخش برای درمان افسردگی، درمان دارویی است. روانپزشکان با توجه به شرایط بیمار یعنی شدت علائم و نوع بیماری، شرایط سنی و بیماری‌های جسمی از دارو برای درمان اختلال افسردگی استفاده می‌کنند. داروهای ضد افسردگی موجب ترشح پیام‌رسان‌های عصبی نظیر نوراپی نفرین، دوپامین و سروتونین می‌شوند. البته باید به این نکته دقت داشته باشید که داروهای ضد افسردگی در کنار خواص دارویی متعددی که دارند موجب بروز عوارض هم می‌شوند. عوارض احتمالی مصرف دارو در همه افراد یکسان نیست. حتی شدت بروز عوارض جانبی هم در افراد مختلف متفاوت است. درمان دارویی افسردگی به عنوان بخشی از درمان کلی افسردگی یا به عنوان درمان تکمیلی در کنار روش‌های درمانی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروهای ضد افسردگی شامل موارد زیر است.
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونینSSRIs
این داروها شامل شامل فلوئوکستین، سرترالین، اسکیتالوپرام و پاروکستین است.
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین SNRIs
این داروها شامل دسته شامل ونلافاکسین، دولوکستین، دسومیپرامین است.
این دسته داروی ضد افسردگی شامل میترازاپین، بوپروپیون است.
برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها نظیر سام‌اِی (S-Adenosyl methionine) هم برای برخی از بیماران به عنوان درمان مکمل در افسردگی استفاده می‌شوند. نکته مهمی که درباره درمان دارویی اختلال افسردگی باید بدانید این است که هر فرد و هر موقعیت درمانی ممکن است نیازهای خاص خود را داشته باشد و ممکن است داروی مناسب برای یک فرد، برای دیگری مناسب نباشد. بنابراین تشخیص و تجویز داروها باید توسط یک پزشک متخصص صورت گیرد. همچنین، درمان دارویی اغلب با درمان‌های رواندرمانی مثل رواندرمانی گفتگویی یا روش‌های تغییر سبک زندگی ترکیب می‌شود تا بهبودی بهتر و پایدارتر حاصل شود.
درمان افسردگی با رواندرمانی
رواندرمانی از شیوه‌های اثربخش برای بهبود علائم افسردگی و برگرداندن فرد به زندگی عادی است. هدف اصلی از رواندرمانی درمان و کاهش علائم افسردگی، بهبود عملکرد روزمره و ارتقای کیفیت زندگی فرد مبتلا است. در این شیوه درمان، رواندرمانگر با بیمار در یک محیط و فضای درمان امن صحبت می‌کند تا بیمار قادر باشد احساسات و رفتارهای ناسالم خود را بشناسد و بتواند آنها را کنترل کند. در رواندرمانی تمرکز درمانگر و بیمار بر توانایی آگاهی و قبول کردن تجربیات فعلی بدون سرزنش و داوری است. همچنین درمانگر روابط خانوادگی فرد را بررسی می‌کند تا با تغییر الگوهای روانی وضعیت روانی فرد بهبود پیدا کند.
درمان سریع افسردگی در چه مواردی انجام می‌شود؟
درمان سریع افسردگی فقط برای افرادی که درگیر افسردگی شدید هستند ضرورت دارد. زیرا افسردگی‌های خفیف با تغییر سبک زندگی و افسردگی‌های متوسط با رواندرمانی و استفاده از دارو تحت کنترل قرار می‌گیرند. اما در افسردگی شدید که فرد به درمان مقاومت می‌کند، بهتر است هر چه سریع‌تر بیمار بستری شود تا اقدامات درمانی مورد نیاز انجام شود.
درمان افسردگی در خانه
یکی از مهمترین بخش‌های درمان افسردگی، تغییر سبک زندگی است. مهمترین اقدامات برای تغییر سبک زندگی و بهبود اختلال افسردگی شامل موارد زیر است.
یکی از مهمترین اقداماتی که برای درمان اختلال افسردگی در خانه باید انجام دهید، مراقبت از خود است. فرد افسرده برای مراقبت از خود لازم است خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظمی داشته باشد و به خود فرصت بدهد تا بتواند باز هم از فعالیت‌های روزمره لذت ببرد. انجام فعالیت‌های ورزشی و فیزیکی سطح اندوفین را افزایش می‌دهد و موجب ایجاد احساس خوشایندی می‌شوند. هیچ محدودیتی برای انتخاب ورزش وجود ندارد؛ فرد میتواند بین ورزش‌های پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یوگا، تنیس و … فعالیت ورزشی مورد نظر خود را انتخاب کند.
یکی از مهمترین کارهایی که برای درمان افسردگی در خانه باید انجام دهید این است که روتین روزانه و منظمی داشته باشید که به تمرین ورزشی، مطالعه، فعالیت اجتماعی و استراحت بپردازید. قطعا نامتوازن بودن یا حدف هر کدام از این فعالیت‌ها برای مدت طولانی عملکرد شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود کیفیت زندگی شما از بین برود. مدیریت استرس روش‌های مدیریت استرس مانند تمرین تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا و تکنیک‌های آرامش بدن تا حد زیادی در درمان اختلال افسردگی در خانه تاثیر دارند و باعث می‌شوند بیمار بتواند استرس خود را کنترل کند.
- ارتباطات اجتماعی و مشارکت در فعالیت‌های گروهی
حفظ ارتباطات اجتماعی و دیدار با خانواده و دوستان روحیه فرد افسرده را بهتر می‌کند و باعث می‌شود بتواند از حمایت دیگران استفاده کند. فردی که درگیر اختلال افسردگی است باید در فعالیت‌هایی شرکت کند که موجب شادی و خوشحالی او شوند. به طور مثال فعالیت‌های خلاقانه مانند نقاشی، نوشتن، نواختن موسیقی یا هرگونه فعالیتی که خلاقیت شما را به چالش بکشد افسردگی را کاهش می‌دهد.
- استفاده از روش‌های مثبت‌نگری
فردی که درگیر اختلال افسردگی است، باید سعی کند تمرکز خود را بر روی ایده‌ها و افکار مثبت بگذارد. انجام تمرین تفکر مثبت، شکرگزاری روزانه، نوشتن در دفتر خاطرات و تماشای فیلم‌ها و کتاب‌های تا حد زیادی در بهبود روحیه فرد افسرده تاثیر دارد. تست‌های افسردگی کدامند؟ با اینکه بررسی علائم و نشانه‌ها راه تشخیص افسردگی است، اما روانپزشکان میتوانند از تست‌های تشخیصی افسردگی هم برای ارزیابی وضعیت بیمار استفاده کنند. پزشک از بیمار می‌خواهد به سوالات پرسشنامه با دقت پاسخ دهد. اغلب سوالات این تست‌ها درباره این است که بیمار طی چند هفته یا چند ماه گذشته احساساتی نظیر افسردگی، سرخوردگی، ناامیدی را تجربه کرده است یا خیر. همچنین سوالاتی درباره نحوه انجام فعالیت‌های شغلی و ارتباطات فرد در پرسشنامه گنجانده شده تا پزشک بتواند ارزیابی دقیقی از وضعیت روحی و روانی فرد داشته باشد. مزیت استفاده از تست روانشناسی این است که با استفاده از این تست، شدت و نوع علائم به طور دقیق ارزیابی می‌شود. پرکاربردترین تست‌های افسردگی شامل موارد زیر است.
- تست افسردگی بک
- تست افسردگی هامیلتون
- تست افسردگی زون
جمع بندی
اختلال افسردگی از شایع‌ترین مشکلات روحی و روانی است که بدون محدودیت سنی و جنسی همه افراد را درگیر می‌کند. این اختلال با غم و اندوه همراه است و انگیزه و شوق فرد را برای انجام فعالیت‌های عادی و روزمره کاهش می‌دهد و باعث کاهش کیفیت زندگی می‌شود. برای اینکه علائم شدید نشود و درمان سخت‌تر نشود، لازم است فردی که درگیر علائم افسردگی است، هر چه زودتر به روانپزشک مراجعه کند و تحت درمان قرار بگیرد. در این مطلب سعی کردیم اطلاعات کامل و دقیقی درباره علائم و نشانه‌های اختلال افسردگی در اختیار شما قرار دهیم و شما را با شیوه‌های تشخیص و درمان آن آشنا کنیم. امیدواریم این اطلاعات برای شما سودمند باشد.
